Rok 2018 ogłoszono:
- Rokiem Jubileuszu 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości
- Rokiem Ireny Sendlerowej (w 10. rocznicę śmierci)
- Rokiem abp Ignacego Tokarczuka (w 100. rocznicę urodzin)
- Rokiem Jubileuszu konfederacji barskiej (w 250. rocznicę zawiązania Konfederacji
- Rokiem Praw Kobiet (w 100. rocznicę przyznania Polkom praw wyborczych)
ROCZNICE LITERACKIE, KULTURALNE I WYDARZENIA NAUKOWE:
STYCZEŃ
(100) 2 I 1918
Ur. Adam Bahdaj, pisarz, tłumacz, autor powieści dla dzieci i młodzieży (zm. 7 V 1985).
(40) 2 I 1978
Premierowe wydanie audycji Cztery Pory Roku Programu I Polskiego Radia.
(200) 5 I 1818
Ur. Ernest Malinowski, inżynier drogowy i kolejowy, budowniczy kolei w Peru w Ekwadorze, projektant i budowniczy Centralnej Kolei Transandyjskiej (zm. 2 III 1899).
(90) 9 I 1928
Powstanie Ligii Ochrony Przyrody.
(150) 10 I 1868
Zm. Karol Szajnocha, historyk, dramatopisarz, publicysta, kustosz Biblioteki im. Ossolińskich we Lwowie, działacz niepodległościowy (ur. 20 XI 1818).
(110) 15 I 1908
Opublikowanie w Chicago pierwszego numeru „Dziennika Związkowego" – najstarszej polskojęzycznej gazety codziennej w USA, która ukazuje się do dziś.
(80) 22 I 1938
Otwarcie Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego Kasprowy Wierch.
(120) 26 I 1898
Ur. Katarzyna Kobro, rzeźbiarka awangardowa, żona Władysława Strzemińskiego (zm. 21 II 1951).
(100) 27 I 1918
Powstanie Polskiego Towarzystwa Geograficznego.
(100) 30 I 1918
Ur. Marian Żelazek, duchowny rzymskokatolicki, werbista, misjonarz katolicki w Indiach, nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla (zm. 30 IV 2006).
LUTY
(90) 3 II 1928
Ur. Andrzej Szczypiorski, pisarz, scenarzysta, polityk, żołnierz AL, uczestnik powstania warszawskiego, więzień obozu Sachsenhausen (zm. 16 V 2000).
(80) 4 II 1938
Zm. Karol Hubert Rostworowski, dramaturg, poeta, muzyk, publicysta (ur. 3 XI 1877).
(60) 8 II 1958
Zm. Zbigniew Pronaszko, malarz, rzeźbiarz, scenograf, współtwórca teatru awangardowego Cricot, twórca formizmu (ur. 27 V 1885).
(40) 12 II 1978
Zm. Wiesław Dymny, plastyk, aktor, scenarzysta filmowy, poeta, prozaik i satyryk, współtwórca krakowskiego teatru „Piwnicy pod Baranami" (ur. 25 II 1936).
(260) 16 II 1758
Ur. Julian Ursyn Niemcewicz, dramaturg, powieściopisarz, poeta, historyk, pamiętnikarz, publicysta, tłumacz, członek Komisji Edukacji Narodowej w latach 1791-1792 (zm. 21 V 1841).
(60) 21 II 1958
Zm. Henryk Arctowski, podróżnik, geograf, fizyk, pionier polskich badań arktycznych (ur. 15 VII 1871).
(120) 22 II 1898
Ur. Karol Bunsch, pisarz, autor książek historycznych, publicysta, tłumacz (zm. 24 XI 1987).
(90) 24 II 1928
Podpisanie decyzji o utworzeniu Biblioteki Narodowej w Warszawie przez prezydenta RP.
(40) 28 II 1978
Zm. Janusz Meissner, pisarz, dziennikarz, kapitan pilot Wojska Polskiego (ur. 21 I 1901).
(60) 28 II 1958
Ukazanie się pierwszego numeru miesięcznika „Więź", którego redaktorem naczelnym został Tadeusz Mazowiecki.
MARZEC
(60) 1 III 1958
Inauguracja III programu Polskiego Radia.
(10) 6 III 2008
Zm. Gustaw Holoubek, aktor teatralny i filmowy, reżyser, dyrektor teatrów, pedagog, prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu (ur. 21 IV 1923).
(70) 8 III 1948
Powstanie Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej im. Leona Schillera w Łodzi.
(40) 15 III 1978
Zm. Aleksander Kamiński, pedagog, wychowawca, profesor nauk humanistycznych, współtwórca metodyki zuchowej, instruktor harcerski, harcmistrz, żołnierz Armii Krajowej oraz jeden z ideowych przywódców Szarych Szeregów (ur. 28 I 1903).
(20) 20 III 1998
Zm. Maciej Słomczyński, pisarz, tłumacz; jako jedyna osoba na świecie przetłumaczył wszystkie dzieła Williama Szekspira (ur. 10 IV 1920).
(40) 20 III 1978
Zakończenie samotnego rejsu dookoła świata na jachcie „Mazurek” przez kapitan żeglugi wielkiej Krystynę Chojnowską-Liskiewicz jako pierwszą kobietę na świecie.
(70) 21 III 1948
Ukazanie się pierwszego numeru tygodnika „Przyjaciółka".
(60) 23 III 1958
Zm. Florian Znaniecki, socjolog, filozof kultury, przedstawiciel socjologii humanistycznej (ur. 15 I 1882).
(90) 23 III 1928
Utworzenie, na mocy rozporządzenia Prezydenta RP, państwowego przedsiębiorstwa Polska Poczta, Telegraf i Telefon; rozporządzenie przyznało państwu prawo wyłączności w zakresie poczty i telekomunikacji.
(70) 24 III 1948
Ur. Jerzy Kukuczka, taternik, alpinista i himalaista; jako drugi człowiek na Ziemi zdobył Koronę Himalajów i Karakorum (zm. 24 X 1989).
(100) 31 III 1918
Założenie w Warszawie Związku Artystów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS), organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórców; do założycieli ZAiKS-u należeli Stanisław Ossorya-Brochocki, Julian Tuwim, Jan Brzechwa i Antoni Słonimski.
KWIECIEŃ
(160) 8 IV 1858
Ur. Jan Styka, malarz, twórca obrazów o tematyce realistycznej, historycznej i batalistycznej, inicjator i współtwórca Panoramy Racławickiej (zm. 28 IV 1925).
(100) 8 IV 1918
Zm. Lucjan Rydel, poeta i dramatopisarz polski okresu Młodej Polski (ur. 17 V 1870).
(50) 9 IV 1968
Zm. Zofia Kossak-Szczucka, powieściopisarka, współzałożycielka dwóch tajnych organizacji w okupowanej Polsce: Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom „Żegota” (ur. 8 VIII 1890).
(80) 14 IV 1938
Ur. Elżbieta Czyżewska, aktorka teatralna i filmowa (zm. 17 VI 2010).
(130) 16 IV 1888
Zm. Zygmunt Wróblewski, członek Akademii Umiejętności, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, wynalazca kaskadowej metody skraplania gazów (ur. 28 X 1845).
(30) 19 IV 1988
Zm. Jonasz Kofta, właśc. Janusz Kafta, poeta, satyryk, dramatopisarz, plastyk (ur. 28 XI 1942).
(110) 22 IV 1908
Ur. Janina Lewandowska, śpiewaczka, pilot szybowcowy i samolotowy, oficer Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej (zm. 22 IV 1940).
(80) 25 IV 1938
Zm. Aleksander Świętochowski, pisarz, publicysta, filozof i historyk, aforysta, krytyk, publicysta polityczny, działacz społeczny, główny ideolog pozytywizmu polskiego (ur. 18 I 1849).
(80) 25 IV 1938
Zm. Stefan Drzewiecki, inżynier, wynalazca, pionier żeglugi podwodnej i lotnictwa, wynalazca m.in. cyrkla do przekrojów stożkowych, regulator silników parowych i hydraulicznych (ur. 26 VII 1844).
MAJ
(70) 1 V 1948
Początek pierwszego kolarskiego „Wyścigu Pokoju".
(120) 2 V 1898
Ur. Zygmunt Karasiński, skrzypek, pianista, kompozytor, dyrygent, saksofonista, autor tekstów piosenek, pierwszy polski jazzman (zm. 20 IV 1973).
(150) 7 V 1868
Ur. Stanisław Przybyszewski, pisarz, poeta, dramaturg, nowelista okresu Młodej Polski, skandalista, przedstawiciel cyganerii krakowskiej i nurtu polskiego dekadentyzmu (zm. 23 XI 1927).
(180) 11 V 1838
Zm. Jędrzej Śniadecki, lekarz, chemik i biolog, pedagog, autor pierwszego polskiego podręcznika chemii (ur. 30 XI 1768).
(10) 12 V 2008
Zm. Irena Sendlerowa, działaczka społeczna i charytatywna, w czasie II wojny światowej szefowa wydziału dziecięcego Rady Pomocy Żydom „Żegota", uratowała ok. 2,5 tys. dzieci żydowskich, wywożąc je z warszawskiego getta i umieszczając je w polskich rodzinach, klasztorach, sierocińcach, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (ur. 15 II 1910).
(140) 13 V 1878
Zm. Andrzej Towiański, filozof, prawnik, mistyk, ideolog polskiego mesjanizmu (ur. 1 I 1799).
(60) 14 V 1958
Ur. Andrzej Grubba, tenisista stołowy, najlepszy zawodnik w historii polskiego tenisa stołowego (zm. 25 VII 2005).
(90) 14 V 1928
Ur. Władysław Hasior, rzeźbiarz, malarz, scenograf (zm. 14 VII 1999).
(100) 17 V 1918
Zm. Bronisław Piłsudski, etnograf, lingwista, muzeolog, zajmujący się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu, głównie ludem Ajnów (ur. 21 X 1866).
(20) 23 V 1998
Zm. Tony Halik, właśc. Mieczysław Sędzimir Antoni Halik, podróżnik, dziennikarz, pisarz, operator filmowy, fotograf, autor programów telewizyjnych o tematyce podróżniczej (ur. 24 I 1921).
(140) 24 V 1878
Ur. Helena Mniszkówna, powieściopisarka, autorka romansów dotyczących życia wyższych sfer (zm. 18 III 1943).
(40) 31 V 1978
Zm. Maja Berezowska, malarka, rysowniczka, ilustratorka i scenograf (ur. 13 IV 1898).
CZERWIEC
(10) 8 VI 2008
Zwycięstwo Roberta Kubicy jako pierwszego Polaka w historii w wyścigu Formuły 1.
(50) 8 VI 1968
Powstanie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
(80) 10 VI 1938
Ur. Violetta Villas, właśc. Czesława Gospodarek, artystka estradowa, śpiewaczka, piosenkarka, aktorka, kompozytorka (zm. 5 XII 2011).
(210) 20 VI 1808
Zm. Franciszek Ksawery Dmochowski, poeta, działacz polityczny, publicysta, teoretyk literatury klasycystycznej w Polsce (ur. 2 XII 1762).
(100) 21 VI 1918
Zm. Edward Abramowski, myśliciel polityczny, filozof, psycholog i socjolog (ur. 17 VIII 1868).
(180) 23 VI 1838
Ur. Władysław Mickiewicz, pisarz, pamiętnikarz, działacz sprawy polskiej na emigracji, najstarszy syn Adama Mickiewicza (zm. 9 VI 1926).
(200) 23 VI 1818
Złożenie zabalsamowanych zwłok Tadeusza Kościuszki na Wawelu.
(10) 24 VI 2008
Zm. Józef Szajna, malarz, scenograf, reżyser, pedagog (ur. 13 III 1922).
(180) 24 VI 1838
Ur. Jan Matejko, malarz, twórca obrazów historycznych i batalistycznych (zm. 1 XI 1893).
(40) 27 VI–3 VII 1978
Misja kosmiczna statku Sojuz 30 z pierwszym polskim kosmonautą Mirosławem Hermaszewskim na pokładzie.
(10) 29 VI 2008
Zm. Anka Kowalska, właśc. Anna Kowalska, poetka, prozaiczka, dziennikarka, działaczka opozycji demokratycznej w PRL (ur. 22 II 1932).
LIPIEC
(20) 4 VII 1998
Zm. Janusz Przymanowski, pisarz, poeta i dziennikarz, scenarzysta filmowy (ur. 20 I 1922).
(110) 8 VII 1908
Zm. Konrad Prószyński, działacz oświatowy, pisarz, wydawca i księgarz (ur. 19 II 1851).
(110) 12 VII 1908
Ur. Eryk Lipiński, karykaturzysta, satyryk, dziennikarz, grafik, autor plakatów i ilustracji książkowych, tekstów kabaretowych i felietonów, książek o karykaturze i satyrze, także scenograf, założyciel tygodnika satyrycznego „Szpilki” i Muzeum Karykatury (zm. 27 IX 1991).
(50) 12 VII 1968
Zm. Ada Sari, właśc. Jadwiga Schayer, śpiewaczka operowa, sopran koloraturowy, aktorka, pedagog (ur. 20 VI 1886).
(130) 20 VII 1888
Ur. Emil Zegadłowicz, poeta, prozaik, znawca sztuki, tłumacz (zm. 24 II 1941).
(140) 22 VII 1878
Ur. Janusz Korczak, właśc. Henryk Goldszmit, lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny (zm. VIII 1942).
(100) 27 VII 1918
Założenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przez Episkopat Polski.
(20) 28 VII 1998
Zm. Zbigniew Herbert, poeta, eseista, dramaturg, autor słuchowisk (ur. 29 X 1924).
(90) 28 VII–2 VIII 1928
Igrzyska Olimpijskie w Amsterdamie, na których Halina Konopacka zdobyła pierwszy w historii złoty medal dla Polski.
(90) 30 VII 1928
Ur. Wojciech Siemion, aktor teatralny i filmowy (zm. 24 IV 2010).
SIERPIEŃ
(90) 10 VIII 1928
Ur. Jerzy Janicki, pisarz, dramaturg, dziennikarz, scenarzysta radiowy i filmowy (zm. 15 VII 2007).
(120) 10 VIII 1898
Ur. Tadeusz Dołęga-Mostowicz, pisarz, prozaik, scenarzysta i dziennikarz (zm. 18 IX 1939).
(120) 11 VIII 1898
Ur. Karolina Lanckorońska, historyk sztuki, historyk, działaczka Polonii we Włoszech, hrabianka, patriotka, służyła w ZWZ i AK, aresztowana przez Gestapo, więźniarka Ravensbrück, autorka wspomnień, inicjatorka Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie, członek-założyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie; założyła Fundusz im. Karola Lanckorońskiego wspierający polskie instytucje emigracyjne i krajowe oraz funduje stypendia dla polskich naukowców, ofiarowała Polsce część kolekcji dzieł sztuki (zm. 25 VIII 2002).
(80) 15 VIII 1938
Ur. Janusz A. Zajdel, pisarz, autor fantastyki naukowej, prekursor nurtu fantastyki socjologicznej w Polsce, jego imieniem nazwano najważniejszą polską nagrodę literacką w dziedzinie fantastyki (zm. 19 VII 1985).
(450) 15 VIII 1568
Zm. Stanisław Kostka, jezuita, święty katolicki, patron Polski (ur. 28 X 1550).
(20) 17 VIII 1998
Zm. Władysław Komar, lekkoatleta, mistrz olimpijski w pchnięciu kulą, aktor (ur. 11 IV 1940).
(160) 24 VIII 1858
Ur. Wacław Sieroszewski, pisarz tworzący na pograniczu czterech epok: pozytywizmu, Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego oraz współczesności, zesłaniec na Syberię, podróżnik, badacz, etnograf Syberii i działacz niepodległościowy, Kawaler Krzyża Virtuti Militari (zm. 20 IV 1945).
(80) 26 VIII 1938
Zm. Teodor Axentowicz, malarz okresu Młodej Polski, współzałożyciel Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” (ur. 13 V 1859).
(80) 30 VIII 1938
Zm. Max Factor, właśc. Maksymilian Faktorowicz, producent i wynalazca kosmetyków, założyciel przedsiębiorstwa Max Factor (ur. 19 II 1872).
WRZESIEŃ
(180) 11 IX 1838
Ur. Adam Asnyk, poeta i dramatopisarz (zm. 2 VIII 1897).
(80) 13 IX 1938
Ur. Janusz Głowacki, prozaik, dramaturg, scenarzysta, felietonista, eseista (zm. 19 VIII 2017).
(80) 17 IX 1938
Zm. Bruno Jasieński, poeta, prozaik i dramatopisarz, czołowy twórca polskiego futuryzmu (ur. 21 VII 1901).
(60) 26 IX 1958
Zm. Kazimierz Nitsch, językoznawca slawista, historyk języka polskiego, dialektolog, współzałożyciel Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, redaktor naczelny czasopisma „Język Polski”, prezes Polskiej Akademii Umiejętności (ur. 1 II 1874).
(40) 26 IX 1978
Zm. Jan Parandowski, pisarz, eseista i tłumacz literatury, miłośnik antyku (ur. 11 V 1895).
(130) 29 IX 1888
Ur. Janina Porazińska, poetka, prozaik, tłumaczka literatury szwedzkojęzycznej, współzałożycielka „Płomyka” i redaktor „Płomyczka” (zm. 2 XI 1971).
(110) 30 IX 1908
Zm. Karol Estreicher, historyk literatury i teatru, krytyk literacki, bibliograf, wieloletni dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej, nazywany „ojcem bibliografii polskiej” (ur. 22 XI 1827).
PAŹDZIERNIK
(20) 2 X 1998
Zm. Jerzy Bińczycki, aktor teatralny i filmowy (ur. 6 IX 1937).
(80) 5 X 1938
Zm. Faustyna Kowalska, właśc. Helena Kowalska, święta Kościoła katolickiego, zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, mistyczka, stygmatyczka i wizjonerka, autorka „Dzienniczka” – zapisu osobistych przeżyć i rozmów z Jezusem (ur. 25 VIII 1905).
(50) 10 X 1968
Premiera serialu telewizyjnego „Stawka większa niż życie".
(50) 10 X 1968
Zm. Nikifor, właśc. Epifaniusz Drowniak, malarz łemkowskiego pochodzenia, przedstawiciel prymitywizmu (ur. 21 V 1895).
(40) 16 X 1978
Zdobycie przez Wandę Rutkiewicz najwyższego szczytu ziemi Mount Everest jako pierwszą Europejkę i trzecią kobietę na świecie.
(50) 19 X 1968
Zm. Anatol Stern, poeta, prozaik, krytyk filmowy i literacki, scenarzysta, tłumacz (ur. 24 X 1899).
(460) 24 X 1558
Ur. Szymon Szymonowic, humanista i poeta okresu renesansu, twórca polskiej nazwy gatunku „sielanka” (zm. 5 V 1629).
(130) 31 X 1888
Ur. Andrzej Małkowski, pedagog, jeden z twórców polskiego skautingu, instruktor harcerstwa, działacz polskich organizacji młodzieżowych i niepodległościowych (zm. 16 I 1919).
LISTOPAD
(100) 1 XI 1918
Ur. Tadeusz Brzozowski, malarz, pedagog, współzałożyciel reaktywowanej Grupy Krakowskiej (zm. 13 IV 1987).
(110) 4 XI 1908
Ur. Józef Rotblat, fizyk i radiolog, współzałożyciel i lider pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku, współtwórca pierwszej bomby atomowej (zm. 31 VIII 2005).
(70) 8 XI 1948
Powstanie Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze” pod kierownictwem Tadeusza Sygietyńskiego.
(40) 11 XI 1978
Zm. Helena Boguszewska, pisarka, współzałożycielka grupy literackiej „Przedmieście", autorka utworów dla dzieci i młodzieży (ur. 18 X 1886).
(30) 11 XI 1988
Zm. Jan Himilsbach, aktor, pisarz i scenarzysta (ur. 30 XI 1931).
(40) 12 XI 1978
Zm. Tadeusz Fijewski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny oraz radiowy (ur. 14 VII 1911).
(140) 14 XI 1878
Ur. Leopold Staff, polski poeta, tłumacz i eseista, jeden z najwybitniejszych twórców literatury XX wieku, przedstawiciel współczesnego klasycyzmu; prekursor poezji codzienności, zaliczany do czołowych poetów młodopolskich, przywódca skamandrytów (zm. 31 V 1957).
(150) 16 XI 1868
Zm. Samuel Orgelbrand, jeden z najsłynniejszych polskich drukarzy i wydawców, wydawca pierwszej polskiej nowoczesnej wielotomowej encyklopedii (zm. 1810).
(10) 20 XI 2008
Zm. Jan Machulski, aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, reżyser, współzałożyciel Teatru Ochota w Warszawie, pedagog (ur. 3 VII 1928).
(200) 20 XI 1818
Ur. Karol Szajnocha, pisarz, historyk i działacz niepodległościowy, kustosz Biblioteki im. Ossolińskich we Lwowie (zm. 10 I 1868).
(20) 20 XI 1998
Zm. Marian Brandys, prozaik, eseista, reportażysta, autor książek dla dzieci i młodzieży (ur. 25 I 1912).
(90) 22 XI 1928
Ur. Krystyna Siesicka, prozaik, autorka powieści dla młodzieży (zm. 3 VII 2015).
(250) 24 XI 1768
Ur. Jerzy Samuel Bandtkie, bibliotekarz i bibliograf, filolog, historyk językoznawstwa i drukarstwa, językoznawca, leksykograf i edytor (zm. 11 VI 1835).
GRUDZIEŃ
(30) 5 XII 1988
Zm. Teodor Parnicki, pisarz, autor powieści historycznych i historyczno-fantastycznych (ur. 5 III 1908).
(100) 11 XII 1918
Ur. Zygmunt Kałużyński, krytyk filmowy, popularyzator historii kina, wieloletni publicysta tygodnika „Polityka”, dziennikarz i eseista (zm. 30 IX 2004).
(80) 16 XII 1938
Ur. Zbigniew Religa, kardiochirurg, polityk, twórca oddziału kardiochirurgii w Zabrzu, gdzie w 1985 roku dokonał pierwszego w Polsce udanego przeszczepu serca (zm. 8 III 2009).
(50) 18 XII 1968
Zm. Stanisław Pigoń, historyk literatury polskiej, edytor, wychowawca i pedagog (ur. 27 IX 1885).
(220) 24 XII 1798
Ur. Adam Mickiewicz, największy poeta polski, twórca polskiego romantyzmu, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof, działacz religijny, mistyk, organizator i dowódca wojskowy (zm. 26 XI 1855).
(10) 25 XII 2008
Zm. Maciej Kuroń, kucharz, dziennikarz, publicysta kulinarny, prezenter programów telewizyjnych o tematyce kulinarnej (ur. 8 III 1960).
Galeria:
